Phó Chủ tịch HĐND thành phố Đoàn Ngọc Hùng Anh (giữa) cùng các đại biểu dâng hương tại nhà thờ Tiền hiền làng An Hải và Thoại Ngọc Hầu. Ảnh: ĐOÀN HẠO LƯƠNG

Phát biểu tại buổi lễ, Phó Chủ tịch UBND quận Huỳnh Văn Hùng cho biết, Danh thần Thoại Ngọc Hầu tên thật là Nguyễn Văn Thoại, là một danh tướng nhà Nguyễn trong lịch sử Việt Nam. Ông sinh ngày 26 tháng 11 năm Tân Tỵ (1761) niên hiệu Cảnh Hưng thứ 22, tại huyện Diên Phước, tỉnh Quảng Nam, nay thuộc làng An Hải, phường An Hải Tây, quận Sơn Trà. Với lòng yêu nước, ông đã sớm bắt đầu cuộc sống binh nghiệp từ năm 16 tuổi, lập được rất nhiều chiến công. Suốt nửa thế kỷ cùng với nhân dân Nam bộ khẩn hoang lập ấp, đấu tranh với thiên nhiên khắc nghiệt để tạo nên những cánh đồng phì nhiêu, trấn giữ vững vàng vùng biên cương rộng lớn miền Tây Nam bộ, Nguyễn Văn Thoại đã để lại nhiều công trình dân sinh quan trọng.

Có thể nói, phần lớn cuộc đời ông đã dành cho đào sông, mở đường thông thương cho cả khu vực và cho các công trình văn hóa phục vụ đời sống tâm linh của Nhân dân. Ông không chỉ là một nhà doanh điền lỗi lạc nhất thời đại, một vị quan trấn thủ mẫu mực, mà còn là tấm gương sáng về nhân cách. Thoại Ngọc Hầu mất ngày 6 tháng 6 năm Kỷ Sửu (1829), hưởng thọ 68 tuổi, an táng tại Châu Đốc, An Giang. Sau khi qua đời, ông đã được nhân dân Nam bộ, đặc biệt là Nhân dân huyện Thoại Sơn - Tỉnh An Giang ngày nay suy tôn như một vị thần. “Chúng ta tưởng nhớ và tự hào về Danh thần Thoại Ngọc Hầu không chỉ là người đã có nhiều công lao to lớn trong lịch sử dân tộc, mà còn ghi nhớ, trân trọng ở ông là con người đầy lòng hiếu nghĩa và nặng tình, đau đáu với nối nhớ với quê hương. Bằng những việc làm thiết thực, Nguyễn Văn Thoại đã đóng góp của cải vật chất cho việc xây dựng lại chợ làng An Hải để nhân dân quanh vùng quê ông được “Mở rộng đường tài chính, thắt chặt nghĩa thân lân”; ông đóng góp xây dựng chùa An Phước, đình làng và các miếu thờ các vị tôn thần.

Sự đóng góp của ông đã tạo ra một bước chuyển biến lớn cho làng chài An Hải và các xã hữu ngạn sông Hàn cả về phát triển kinh tế và văn hoá. Từ một làng quê nghèo, An Hải đã từng bước trở thành một vùng đất đông dân cư và trù phú bên bờ Đông sông Hàn. Và để tưởng nhớ công lao của ông, nhân dân làng An Hải đã tôn vinh ông là bậc hậu hiền của làng. Hôm nay, tại làng quê An Hải, chúng ta tổ chức kỷ niệm 196 năm Ngày mất Danh thần Thoại Ngọc Hầu (Nguyễn Văn Thoại) để cùng nhau tưởng nhớ công lao to lớn và nghĩa tình của ông đối với quê nhà; cũng là để thực hiện đạo lý uống nước nhớ nguồn, tri ân bậc tiền nhân đã cống hiến cả cuộc đời cho đất nước, cho nhân dân và quê hương”, ông Huỳnh Văn Hùng nhấn mạnh.

Nằm trong chương trình lễ kỷ niệm, UBND quận Sơn Trà còn tổ chức lễ vọng ngoài, lễ vọng trong, lễ tế ngoại đàn, lễ chánh kỵ hậu hiền. Lễ kỷ niệm năm nay càng trở nên đặc biệt hơn khi đây là lần cuối cùng quận Sơn Trà tổ chức Lễ kỷ niệm Ngày mất Danh thần Thoại Ngọc Hầu ở cấp quận, trước khi thực hiện chủ trương của Đảng, Nhà nước về sắp xếp lại đơn vị hành chính và kết thúc mô hình tổ chức chính quyền cấp quận từ ngày 1-7-2025. Theo đó, quận Sơn Trà sẽ được chia tách thành hai đơn vị hành chính mới là phường An Hải (được hợp nhất từ 3 phường cũ: An Hải Nam, An Hải Bắc, Phước Mỹ; phường Sơn Trà được hợp nhất từ 3 phường: Mân Thái, Nại Hiên Đông, Thọ Quang). Đơn vị hành chính mới nơi làng quê An Hải xưa cũng được mang tên phường An Hải mới. Đây là sự tiếp nối mang tính kế thừa, quê hương An Hải, Sơn Trà cũng như quê hương Thoại Sơn, Vũng Liêm sẽ tiếp tục gắn bó, cùng nhau phát triển phồn vinh, đem lại ấm no, hạnh phúc cho nhân dân, xứng đáng với sự kỳ vọng của các bậc tiền nhân đối với thế hệ con cháu mai sau.

Đoàn Hạo Lương