Tàu chở hàng hóa Trung Quốc neo tại cảng Long Beach ở Los Angeles, Mỹ. (Ảnh: THX/TTXVN)

Căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc có dấu hiệu gia tăng khi cả hai cùng cho rằng mỗi bên không tuân thủ những gì đã đạt được tại vòng đàm phán thương mại tại thành phố Geneva (Thụy Sĩ) hồi tháng 5-2025.

Ngày 2-6, Bộ Thương mại Trung Quốc ra thông cáo khẳng định việc Mỹ cáo buộc nước này vi phạm các điều khoản hai bên thống nhất tại cuộc đàm phán kinh tế và thương mại Trung Quốc-Mỹ tại Geneva là “không có căn cứ”. Theo kết quả vòng đàm phán này, Mỹ nhất trí giảm thuế đối với hàng hóa Trung Quốc từ 145% xuống còn 30% trong 90 ngày. Đổi lại, Trung Quốc giảm thuế đối với hàng hóa Mỹ từ 125% xuống 10% trong cùng thời gian trên.

Tân Hoa Xã dẫn lời người phát ngôn Bộ Thương mại Trung Quốc cho biết Mỹ đã liên tiếp áp đặt nhiều biện pháp hạn chế mang tính phân biệt đối xử với Trung Quốc. Các biện pháp này bao gồm ban hành hướng dẫn kiểm soát xuất khẩu chip trí tuệ nhân tạo (AI), ngừng bán phần mềm thiết kế chip cho Trung Quốc, cấm xuất khẩu bộ phận động cơ và công nghệ máy bay quan trọng sang Trung Quốc và thông báo thu hồi thị thực của sinh viên Trung Quốc. Theo người phát ngôn, những biện pháp như vậy đã vi phạm nghiêm trọng sự đồng thuận mà lãnh đạo hai nước đạt được trong cuộc điện đàm ngày 17-1, cũng như thỏa thuận tại Geneva.

Do đó, Trung Quốc kêu gọi Mỹ duy trì những cam kết tại vòng đàm phán Geneva, đồng thời cảnh báo sẽ có những biện pháp mạnh mẽ để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Bộ Thương mại Trung Quốc tuyên bố: “Nếu Mỹ quyết làm theo cách của mình và tiếp tục làm tổn hại lợi ích của Trung Quốc, chúng tôi sẽ tiếp tục thực hiện các biện pháp mạnh mẽ và kiên quyết để bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của bản thân”.

Những bình luận trên được đưa ra sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 30-5 nói rằng Trung Quốc đã vi phạm thỏa thuận với Mỹ. Ngoài ra, trả lời chương trình của kênh truyền hình Fox News, Bộ trưởng Thương mại Mỹ Howard Lutnick cũng nói rằng Bắc Kinh đang “cố tình” kéo dài tiến độ thực hiện thỏa thuận. Tuy nhiên, cả Tổng thống Trump và Bộ trưởng Lutnick đều không đưa ra lý do hoặc giải thích cụ thể cho những tuyên bố này của mình.

Căng thẳng thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới không chỉ ảnh hưởng đến tăng trưởng của cả Mỹ và Trung Quốc, mà còn gây ra những tác động tiêu cực cho kinh tế toàn cầu. Các thị trường chứng khoán liên tục biến động, trong khi các chuỗi cung ứng toàn cầu phải điều chỉnh do chi phí gia tăng và nguy cơ gián đoạn nguồn hàng. Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) cảnh báo rằng nếu căng thẳng tiếp tục leo thang, GDP toàn cầu có thể mất đi tới 0,5 điểm phần trăm trong năm tới, đồng thời kêu gọi hai bên kiềm chế và quay lại bàn đàm phán.

Bloomberg dẫn một số nguồn tin từ Nhà Trắng cho hay, sẽ sớm có cuộc điện đàm giữa ông Trump và ông Tập, trong đó tập trung vào việc “tái khởi động” đàm phán thương mại. Các cố vấn kinh tế Mỹ cho rằng Trung Quốc cần đưa ra “những nhượng bộ rõ ràng và có thể kiểm chứng” về quyền sở hữu trí tuệ, trợ cấp doanh nghiệp nhà nước và cải cách cấu trúc thị trường.

Trong khi vẫn giữ lập trường cứng rắn, Trung Quốc cũng cho thấy tín hiệu sẵn sàng đối thoại. Truyền thông của nước này trong những ngày qua đăng tải các bài viết nhấn mạnh sự cần thiết của một môi trường thương mại công bằng và hợp tác. Tuy nhiên, các chuyên gia phân tích quốc tế cho rằng cơ hội đạt được thỏa thuận thương mại toàn diện giữa Mỹ và Trung Quốc là không cao trong thời gian ngắn, khi mà hai bên vẫn còn những khác biệt sâu sắc về định hướng chiến lược và mô hình phát triển.

Lê Minh Hùng